της Ευγενίας Ζωγράφου

για το βιβλίο: Henri Belle, Ταξίδι στην Ελλάδα 1861-1874

Η νεότερη Ελλάδα υπήρξε ισχυρός μαγνήτης έλξης άπειρων ιστορικών, επιστημόνων και περιηγητών. Αιτία το ένδοξο αρχαίο παρελθόν της, αλλά και οι εξελίξεις με την έκρηξη της Επανάστασης του ’21 και τη δημιουργία νέου κράτους. Οι πιο πολλοί γράφουν τις εντυπώσεις τους, προσφέροντας πολλές χρήσιμες πληροφορίες ιστορικές, αρχαιολογικές, τοπογραφικές, λαογραφικές, πολύτιμη παρακαταθήκη για την ιστορική έρευνα.

Σοβαροί μελετητές των κειμένων αυτών συμβουλεύουν να μη διαβάζει κανείς τα έργα αυτά ανεξέλεγκτα, πολλές φορές σφάλλουν «ως άνθρωποι ξένοι, αγνοούντες την αιτίαν των διαφόρων φαινομένων», όμως πρέπει να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του σ’ αυτούς «οίτινες κατά τους αιώνας καθ’ ους σκότος βαθύ κατακάλυπτε τη μητέρα του φωτός Ελλάδα ερχόμενοις εξ απωτάτων σημείων μετά προφανών κινδύνων και εξιχνιαστικήν κρατώντας δάδα ανά χείρας διέτρεχον τας στεναζούσας ελληνικάς χώρας» (Δ. Γρ. Καμπούρογλου).

Από τη «Νεοελληνική Ιστορική Βιβλιοθήκη» έχουμε την πρώτη γνωριμία με τον Ανρί Μπελ, στον πρώτο τόμο από το: Ταξίδι στην Ελλάδα, 1861-1874. Ανακαλύπτουμε ένα διεισδυτικό πνεύμα, με εξαιρετική μόρφωση και γνώσεις της ελληνικής ιστορίας. Το 1868 έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και μένει ως το 1872, υπηρετώντας ως γραμματέας στη γαλλική πρεσβεία. Επανέρχεται για άλλον ένα χρόνο το 1874 στην ίδια θέση.

Η προσέγγιση του ελληνικού χώρου από το πλοίο ακόμα που ταξιδεύει, το ύφος και η ατμόσφαιρα που περιρρέει τα πάντα από τον Κάβο Ματαπά εις την Ύδρα, που κατεβαίνει για λίγο και τον Πειραιά, δείχνουν την ακονισμένη όραση, γνώσεις, ευαισθησίες και πάθος για την κατάκτηση της ελληνικής πραγματικότητας. Αρχαιότητα, νέοι χρόνοι αναγκαστικά συγκρούονται μέσα του. Χαρακτηρίζοντας με την περιγραφή του το τοπίο, την αρχιτεκτονική, την κατατομή του προσώπου και το χαρακτήρα, προσπαθεί να έρθει σε συμπεράσματα, που είναι σαφώς επηρεασμένα από τη θεωρία του Φαλμεράγιερ. Η Αθήνα – Αττική είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του. Άνθρωποι και κτίρια, καταστάσεις και λειτουργία της πόλης, συγκρίνονται με το παρελθόν για να δώσουν την κατάφασή τους στο διαμορφούμενο παρόν των νέων πραγμάτων. Βοιωτία – Εύβοια, μια γοητευτική ταξιδιωτική περιπέτειά του, μας κάνει να τον τοποθετήσουμε στην πρώτη θέση των ταξιδιωτικών συγγραφέων. Ζωντάνια, γλαφυρότητα, ακριβολογία και γρήγορος ρυθμός χαρίζουν αναγνωστική απόλαυση.

Ριζοσπάστης, 10 Φεβρουαρίου 1994