του Σπύρου Μανουσέλη

για το βιβλίο: Jared Diamond (Διασκευή: Rebecca Stefoff), Το ανθρώπινο ζώο: Από το απώτερο παρελθόν στο εγγύς μέλλον

Ανάμεσα στους ανθρώπους και τα υπόλοιπα ζωικά είδη φαίνεται να υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα. Ένα χάσμα που μας δημιουργεί την εσφαλμένη αντίληψη ότι εκείνα διαθέτουν κάποια τυπικά ζωικά χαρακτηριστικά τα οποία εμείς δεν έχουμε.

Αυτό υποστηρίζει ο συγγραφέας αυτού του γοητευτικού βιβλίου, ο επιφανής και πολυβραβευμένος βιογεωγράφος και βιοανθρωπολόγος Τζάρεντ Ντάιαμοντ (Jared Diamond): «Εμείς οι άνθρωποι διαφέρουμε από τα υπόλοιπα ζώα. Δεν παύουμε ωστόσο να είμαστε ζώα, ένα μεγαλόσωμο είδος θηλαστικού. Η αντίφαση αυτή αποτελεί το πιο συναρπαστικό μας γνώρισμα, ένα γνώρισμα που ακόμη δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε πώς προέκυψε και τι σημαίνει».

Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει αναλυτικά όλα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα τόσο για τις βιολογικές-συμπεριφορικές ομοιότητες του σύγχρονου ανθρώπου με τα υπόλοιπα ζωικά είδη όσο και για τις διαφορές τους. Γιατί βέβαια εκτός από τις πολλές ομοιότητες υπάρχουν και αξιοσημείωτες διαφορές: φαίνεται πως διαθέτουμε κάποια τυπικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά που εκείνα δεν διαθέτουν, π.χ. τη γλωσσική επικοινωνία, τη δημιουργία έργων τέχνης, την έλλογη σκέψη και την τεχνολογία.

Παρουσιάζοντας ωστόσο τα εξελικτικά βήματα και τις βιολογικές ανάγκες που οδήγησαν στην απόκτηση αυτών των μοναδικών χαρακτηριστικών ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι αυτά δεν αποτελούν αποκλειστικό μας προνόμιο, αντίθετα, τα βρίσκουμε, σε υποτυπώδεις και ανεπαρκώς εξελιγμένες μορφές, στη συμπεριφορά των πιο στενών ζωικών συγγενών μας.

Πάντως, κατά τον συγγραφέα, αν ήθελε κάποιος να βρει οπωσδήποτε τις πραγματικές διαφορές των ανθρώπων από τα συγγενή ζωικά είδη, θα κατέληγε σε δύο: φόνος και οικολογική καταστροφή. Μόνο εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να σκοτώνουμε με τέτοια ευκολία, ψυχρά και χωρίς αναστολές, άτομα του είδους μας. Και μόνο εμείς διαθέτουμε τη διεστραμμένη νοητική-τεχνολογική ικανότητα να καταστρέφουμε το οικολογικό περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται η επιβίωσή μας! Ένα άκρως ανησυχητικό και ιδιαιτέρως επίκαιρο πολιτικό-επιστημονικό συμπέρασμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι Το ανθρώπινο ζώο είναι η πρόσφατη και βελτιωμένη εκδοχή ενός παλαιότερου και εκτενέστερου βιβλίου του Ντάιαμοντ, που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Κάτοπτρο με τίτλο Ο τρίτος χιμπαντζής. Στη νέα εκδοχή του βιβλίου, βελτιωμένη τόσο από άποψη κατανομής ύλης όσο και από πλευράς εικονογραφικού υλικού, αποφασιστική ήταν η συμβολή της Ρεμπέκα Στέφοφ (Rebecca Stefoff), επιτυχημένης συγγραφέως εκλαϊκευτικών βιβλίων για παιδιά και εφήβους.

Εφημερίδα των Συντακτών, 28 Μαρτίου 2015