της Ιωάννας Σουφλέρη

για το βιβλίο: Jared Diamond (Διασκευή: Rebecca Stefoff), Το ανθρώπινο ζώο: Από το απώτερο παρελθόν στο εγγύς μέλλον

Έχετε ακούσει ποτέ για τον Ίσι; Πιθανότατα όχι! Πρόκειται για το όνομα του τελευταίου ανθρώπου της ινδιάνικης φυλής των Γιαχί, ο οποίος πέθανε στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας το 1916. Επί 41 χρόνια ο Ίσι κρυβόταν σε ένα φαράγγι στην Καλιφόρνια, καθώς οι λευκοί άποικοι είχαν φροντίσει να εξοντώσουν την φυλή του στη διάρκεια της εικοσαετίας 1850-1870. Από τους 16 επιζώντες του 1870, μόνο 4 είχαν απομείνει το 1908, όταν ο Ίσι, η μητέρα του, η αδελφή του και ένας ακόμη άνδρας είχαν την ατυχία να ανακαλύψει τον καταυλισμό τους μια ομάδα τοπογράφων. Αυτοί αφαίρεσαν τα εργαλεία, τα ρούχα και τις προμήθειές τους για τον χειμώνα και πέτυχαν τον σκοπό τους: μόνο ο Ίσι άντεξε! Αφού περιπλανήθηκε για τρία χρόνια, αναγκάστηκε να βγει περπατώντας στον «πολιτισμό» το 1911 βέβαιος ότι θα τον σκότωναν.

Τη συνέχεια της ιστορίας του Ίσι μπορείτε να διαβάσετε στη σελίδα 258 του βιβλίου Το ανθρώπινο ζώο. Από το απώτερο παρελθόν στο εγγύς μέλλον. Τι είναι αυτό το βιβλίο; Κάτω από τον τίτλο και τον υπότιτλό του υπάρχει μια επεξήγηση: Ο τρίτος χιμπαντζής, συνοπτικός και εικονογραφημένος. Επίσης, κάτω από το όνομα του συγγραφέα Jared Diamond υπάρχει μια άλλη πληροφορία. Ότι η διασκευή του βιβλίου έγινε από τη Rebecca Stefoff.

Τι έχουμε λοιπόν εδώ; Έχουμε έναν σταθμό στην πορεία ενός βιβλίου το οποίο ξεκίνησε ως ριζοσπαστικό και τείνει να γίνει μια σταθερή αξία. Όλα άρχισαν το 1991, όταν ο βιολόγος και ανθρωπολόγος Jared Diamond έγραψε το βιβλίο The rise and fall of the third chimpanzee: how our animal heritage affects the way we live. Το βιβλίο, του οποίου ο ελληνικός τίτλος είναι Ο τρίτος χιμπαντζής, πραγματεύεται μια σειρά θεμάτων τα οποία έχουν να κάνουν με τη ζωική προέλευση του ανθρώπου και των ανθρώπινων συμπεριφορών. Παρακαλώ, μη θεωρήσετε ότι τέτοιου είδους θέματα είχαν λυθεί από την εποχή του Δαρβίνου! Παρά το γεγονός ότι η συγγένειά μας με τους πιθήκους είναι σήμερα αδιαμφισβήτητη, το να συζητεί κανείς ομοιότητες στη συμπεριφορά των ανθρώπων και των εξελικτικών εξαδέλφων μας  το 1991 ήταν πρωτοποριακό. Χρειάστηκε μια δεκαετία και πλέον και η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος (η οποία κατέδειξε ότι ο χιμπαντζής και ο άνθρωπος έχουν κοινό το 99% του DNΑ τους) για να ισχυροποιηθούν οι απόψεις του Diamond.

Οι αναγνώστες του βιβλίου, το οποίο είναι μικρότερης έκτασης σε σχέση με το αρχικό και εμπλουτισμένο με εικόνες, γίνονται αποδέκτες με πολύ εύληπτο τρόπο όλων των δεδομένων που απαιτούνται για να κατανοήσουν τη σχέση μας με τους ανθρωποειδείς πιθήκους. Εκείνο όμως που καθιστά το βιβλίο πάρα πολύ επίκαιρο είναι η μεγάλη σημασία που δίνει ο συγγραφέας του σε ένα είδος συμπεριφοράς που μας καθιστά μοναδικούς: ενώ όλα τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των κοντινότερων εξελικτικών συγγενών μας, σκοτώνουν για να χορτάσουν την πείνα τους ή για να αμυνθούν, το ανθρώπινο είδος είναι το μόνο που  προχωρά σε γενοκτονίες. Που επιμένει να ξεκληρίσει τον αντίπαλο, όποιος και αν είναι αυτός:  εκείνον που πιστεύει σε διαφορετικό θεό, εκείνον που έχει διαφορετικό χρώμα, εκείνον που έχει διαφορετική εθνική καταγωγή... Με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας τον τελευταίο καιρό, το βιβλίο του Diamond παρέχει πραγματική τροφή για σκέψη, ιδιαίτερα για τα νέα παιδιά που, απ' ό,τι φαίνεται, θα κληρονομήσουν έναν άγριο κόσμο.

Το Βήμα της Κυριακής, 1 Φεβρουαρίου 2015